Manatuto Quarta-Feira-15 de Outobru-2025 โ€” Prezidente Autoridade Munisipรกl Manatuto hamutuk ho Ministรฉriu Administrasaun Estatรกl (MAE) organiza Seminรกriu Nรญvel Munisรญpiu nian kona-ba Desentralizasaun iha Timor-Leste: Progresu, Dezafiu no Oportunidade iha munisรญpiu Manatuto, ajenda ona ba loron 16โ€“17 Outubru 2025.

Tema sentrรกl ba seminรกriu neโ€™e mak โ€œ๐ƒ๐š๐ฅ๐š๐ง ๐›๐š ๐๐จ๐๐ž๐ซ ๐‹๐จ๐ค๐šฬ๐ฅโ€, ho sub-tema โ€œ๐‡๐š๐ฆ๐ž๐ญ๐ข๐ง ๐†๐จ๐ฏ๐ž๐ซ๐ง๐š๐ฌ๐š๐ฎ๐ง ๐‹๐จ๐ค๐šฬ๐ฅ ๐›๐š ๐ƒ๐ž๐ณ๐ž๐ง๐ฏ๐จ๐ฅ๐ฏ๐ข๐ฆ๐ž๐ง๐ญ๐ฎ ๐ˆ๐ง๐ค๐ฅ๐ฎ๐ณ๐ข๐ฏ๐ฎ ๐ง๐จ ๐’๐ฎ๐ฌ๐ญ๐ž๐ง๐ญ๐šฬ๐ฏ๐ž๐ฅ ๐ข๐ก๐š ๐€๐ฆ๐›๐ข๐ญ๐ฎ ๐ƒ๐ž๐ฌ๐ž๐ง๐ญ๐ซ๐š๐ฅ๐ข๐ณ๐š๐ฌ๐š๐ฎ๐ง ๐€๐๐ฆ๐ข๐ง๐ข๐ฌ๐ญ๐ซ๐š๐ญ๐ข๐ฏ๐š ๐‡๐จ๐๐ข ๐‡๐š๐ค๐›๐ž๐ฌ๐ข๐ค ๐†๐จ๐ฏ๐ž๐ซ๐ง๐š๐ฌ๐š๐ฎ๐ง ๐›๐š ๐๐จ๐ฏ๐ฎ.โ€

Iha Munisรญpiu Manatuto, seminรกriu neโ€™e lidera husi Sra. ๐Œ๐š๐ซ๐ข๐š ๐†๐จ๐ซ๐ž๐ญ๐ญ๐ข ๐Œ๐š๐ซ๐ช๐ฎ๐ž๐ฌ ๐๐ž๐ฅ๐จ, Diretora-Jerรกl ba Simplifikasaun, Modernizasaun, no Administrasaun Lokรกl (DG-SMAL)

Seminรกriu neโ€™epartisipa husi Membru Konsellu Konsultivu Munisipรกl, Sekretรกriu Munisipal, Diretรณr Servisu Munisipรกl, Diretรณr Delegasaun Teritoriรกl, Xefe Departementu, Administradรณr Postu Administrativu, Xefe Servisu Lokรกl sira. Hafoin seminรกriu munisipรกl konklui, Prezidente Autoridade Munisipรกl sira sei kontinua fasilita sesaun hanesan iha nรญvel Postu Administrativu sira. Seminรกriu neโ€™e hetan apoiu tรฉkniku mรกximu husi ekipa PARTISIPA.

Entertantu, Governu Konstitusional da-IX Timor-Leste, liu husi Ministeriu Administrasaun Estatal Komprometidu atu kontinua implementa polรญtika desentralizasaun nuโ€™udar meius ida atu hadiโ€™ak governasaun, hasaโ€™e prestasaun servisu pรบbliku, hakbit komunidade lokรกl no hakbesik governasaun ba populasaun;

Ho promulgasaun Lei Nรบ. 23/2021 kona-ba Poder Lokรกl no Desentralizasaun Administrativa no Rezolusaun Governu Nรบ. 6/2025, 10 Fevereiru kona-ba โ€œExecuรงรฃo da Estratรฉgia de Descentralizaรงรฃo Administrativa e de Instalaรงรฃo dos ร“rgรฃos Representativos do Poder Local 2025-2028โ€. Governu liuhusi Ministรฉriu Administrasaun Estatรกl (MAE) ho Liรฑa Ministรฉriu relevante hirak neโ€™ebรฉ deskonsentra ona kompetรฉnsia ba autoridade munisipรกl halo ona progresu balun ba iha estabelesimentu institusional (segunda faze polรญtika desentralizasaun) iha nรญvel Administrasaun Lokรกl Estadu hodi Hametin funsionรกrius kuadrus governasaun lokรกl nian.

Ho pensamentu prinsipal 2 iha leten maka Governu liu hosi Ministรฉriu Administrasaun Estatal (MAE) realiza ona Seminรกriu Nasionรกl iha loron 15-16 setembru ho intensaun prinsipal atu Governu ho partes interessadas hotu iha nosaun/koรฑesimentu neโ€™ebรฉ kleโ€™an sobre polรญtika desentralizasaun no estabelesimentu poder lokรกl no atu lori pensamentu neโ€™e ba nรญvel munisipal, Postus Administrativus, Sukus, Aldeias, ema hotu, maka Ministรฉriu Administrasaun Estatal realiza ohin loron Seminรกriu Munisipal ida neโ€™e ho pensamentu ida hanesan kona-ba Desentralizasaun.

Seminรกrio Munisipรกl neโ€™e sei fornese plataforma ba fahe informasaun, reforsa koรฑesimentu, no fรณ espasu atu hatene situasaun real husi implementasaun politika no prosesu desentralizasaun husi autoridade Munisipal, entidades, kuadrus no funsionรกrius Publikus. Neโ€™e atu reforsa ba planeamentu estratรฉjiku entre entidade Governu relevantes ho parte interessadas prinsipais.

Tan neโ€™e Seminรกriu Munisipal neโ€™e halibur ita hotu, Ofisial Senior husi Governu Sentral/MAE, Presidente Autoridade Munisipal ho nia estrutura, Postus Administrativus, Konsellu Konsultivu Suku, Forsa polรญtika, konfisoens religiosas, juventude no parseirus dezenvolvimentu neโ€™ebรฉ servisu besik iha area Desentralizasaun nian hodi halo reflesaun kona-ba progresu ba programa, meius atu responde ba dezafius iha รกmbitu desentralizasaun, no aliรฑa prioridade ba futuru governasaun desentralizada iha Timor-Leste.

Ministรฉriu Administrasaun Estatal (MAE) konsidera seminรกrio nรญvel munisipal neโ€™e importante tebes atu aliรฑa prioridade no nuโ€™udar preparasaun ida ba avaliasaun kondisaun mรญnimu husi autoridades Munisipal iha tinan 2026 hodi kumpri Rezolusaun Governu Nรบ. 6/2025 nian.

๐Ž๐›๐ฃ๐ž๐ญ๐ข๐ฏ๐ฎ๐ฌ:

  • Refleksaun sobre progresu, dezafius e oportunidade husi implementasaun polรญtika desentralizasaun durante neโ€™e.
  • Aprezenta rezultadus husi avaliasaun funsionamentu servisu lokรกl no kondisaun existente Autoridades Munisipal nian neโ€™ebรฉ halaโ€™o husi MAE.
  • Hametin liutan koordenasaun entre instituisaun governu sentral no Autoridade Munisipal hodi reforsa polรญtika no programa Desentralizasaun Administrativa no Poder Lokal.
  • Identifika prioridade estratรฉjiku hodi reforsa kapasidade munisipiu prepara ba avaliasaun kondisaun minimu hodi prepara ba instalasaun Poder Lokรกl no Desentralizasaun Administrativa.

๐‘๐ž๐ณ๐ฎ๐ฅ๐ญ๐š๐๐ฎ ๐ž๐ฌ๐ฉ๐ž๐ซ๐š๐๐ฎ:

  • Iha komprensaun neโ€™ebe hanesan kona-ba progresu atual desentralizasaun iha Timor-Leste.
  • Hatene progresu no lakunas husi avaliasaun ba funsionamentu servisu lokal no kondisaun ezistente Autoridade Munisipal ida-idak nian.
  • Hatene progresu no lakunas husi implementasaun kompetensias mak delega ona ba Autoridade Munisipal iha ambitu desentralizasaun administrativa institusional.
  • Hametin parseria servisu entre entidade governu nasional e parte interessada hodi re forsa prioridade Governu nian ba politika desentralizasaun administrativa.
  • Iha ideia geral atu estabelese ekipa trabalho oinsa diskute forsa trabalho munisipal inklui reforsa kapasidade rekursu umanu hodi prepara autoridade munisipรกl sira ba avaliasaun kondisaun minimu no implementasaun poder lokal bazeia ba rezolusaun governu no. 6/2025, 10 Fevereiru โ€œExecuรงรฃo da Estratรฉgia de Descentralizaรงรฃo Administrativa e de Instalaรงรฃo dos ร“rgรฃos Representativos do Poder Local 2025-2028โ€.

#MEDIA PAM MANATUTO

ยฉ 2025 Administraรงรฃo Municรญpio de Manatuto