Bernardo Lopes

Se ita kontinua la iha interese, no laiha força atu halo ema kumpri lei hahu kedas husi ita nia inísiu da independênsia, maka ho tempu wainhira korupsaun desenvolve nia-an profundu liu iha ita nia let, maka sei difísil liu atu kombate nia.

Bernardo Lopes | Administrador Munisípiu Manatuto

"Se ita kontinua la iha interese, no laiha força atu halo ema kumpri lei hahu kedas husi ita nia inísiu da independênsia, maka ho tempu wainhira korupsaun desenvolve nia-an profundu liu iha ita nia let, maka sei difísil liu atu kombate nia."

Bernardo Lopes, kaben-nain, moris iha Barique, munisípiu Manatuto iha loron 20 de setembro de 1955, hela fatin actual suku Aiteas, posto administrativu Manatuto vila. Iha tinan 1965-1968 hala’o estudu 1a – 3a classe iha eskola primaria barique, 1969-1970 kontinua 4a iha eskola primaria Nuno Alves Pereira Soibada. Depois de finaliza estudo iha edukasaun formal iha 1971-1972 hasai formação profissional de Monitor de Postu Escolar iha Repartição dos Serviços da Educação/ Colegio de Balide. No iha 1972-1975 hetan oportunidade servisu nu’udar Encarregador Posto Escolar Guruçá, Quelicai, Baucau. Iha tempu resistensia faz parte mos iha Carreira de Resistencia durante invação 24 anos mak hanesan; Politica iha 1974-1976 asume kna’ar nu’udar Sub-Delegado ASDT suco Gurucà, Delegado da FRETILIN suco Gurucà no Vice-Secretàrio da Zona 03/Barique. Frente Armada 1975-1978 Serbisu hanesan hanesan Forsa Popular da Inssureição Armada, Falentil ( Força Armadas da Libertação Nacional de Timor-Leste), Komandante Pelotão da 1a compania da Zona 03 Barique, Assistenti da Unidade Logistica DDN, Comandante da Unidade do Centro Reabilificação Nacional do Departemento da Defeza Nacional ( DDN), Delegado Politica das Companhia Sektores de 144 514 do Comissaríado Sector Centro Leste no Comandante Pelotão 4 da 2a compania kda Brigada de Choque Sector Centro Leste.

Hare Perfil
1. Jeografia

Manatuto mak munisípiu  ida husi Timor-Leste, ne’ebé lokaliza iha parte leste do capital Timor. Munisípiu ne’e halo fronteira ho Munisípiu Baucau no Viqueque (este), Tasi Timor (sul), Munisípiu Dili, Aileu no Manufahi (oeste) no Tasi Estreito Wetar (norte). Munisípiu referido iha postu administrativu 6 : Natarbora, Soibada, Laclubar, Manatuto, Laclo no Laleia ne’ebé inklui 31 suku.
Demográfikamente, Manatuto iha total de populasaun hamutuk 48,876 (tuir projesaun 2019) no densidade populasaun mak 27,36 ba área 1,785.95 km2. Grupu de populasaun ida ne’e, koalia lian : Tetun, Galoli, Idate Habun no Dadua.

2. Toponímia

Hanesan mós ho munisípiu seluk, Manatuto mós iha signifikadu próprio ba naran munisípiu nian. Liafuan ne mai husi tetun ne’ebé komposto husi liafuan rua : Mana + Tutu. Konforme istória haktuir katak, desde tempu uluk, iha rai ne’e iha ema klumuk rua mak moris iha ne’e, ida naran Sau Raha (agora Soraha) no ida seluk naram Sau Lor (agora Saulidun). Atu hala’o aktividade ba sira nian moris, ema klumuk rua ne’e idak-idak tur iha ninian fatin. Klumuk Sau Raga tur iha Foho Soraha nian tutun no Klumuk Sai Lor tur iha foho Sauhuhun nia tutun. Ema klumuk rua ne’e idak-idak ho ninian liurai, liurai nain rua ne maun alin.

3. Istória

Tuir istória, antes Portugues sira estabelese sira nian autoridade iha rai Manatuto, iha ona autoridade tradisional ne’ebé ukun. Iha tinan 1698, Governo Portugues introdús sira nia autoridade, liu husi Governador António Coelho Guerreiro. Iha tinan ne, sira começa halo intervensaun ba Autoridade tradisional sira iha Timor, inklui iha Manatuto. Iha loron 20 de Abril de 1859, liu husi Governador Afonso de Castro estabelese 11 Distritu, Manatuto mos sai hanesan disrtito ida ho nia naran Distritu de Manatuto Vila, no nia sede iha Manatuto ne’ebé kompostou husi reino Bubur-Susso, Kablaqui, Fulau, Faturo no Turiscai. Liu tiha Segunda Guerra Mundial, Governador Oscar Ruas muda komando militar ne’e transforma fali ba Circuscriação Civil ne’ebé kompostu husi postu administrativu civil Barique, Fatuberlihu, Laclo, Laclubar no Laleia. Iha tempu okupasaun indonésia, Manatuto sai hanesan Distritu no ikus mai sai hanesan munisípiu.

4. Klima

Em termos de klima, jeralmente klima iha Munisipiu Manatuto hanesan ho munisípiu seluk iha Timor-Leste.  Durante fulan maio too julho, médio udan mak udan dala rua por semana no durante fulan novembro too janeiro médio udan sempre mai horas rua nian laran por dia. Durante fulan agosto too outubro, klima manas no rai maran, sem udan. Klima médio mak husi 23,6C-31,8C, ho klima ne’e aas to’o 38C.

5. Pontu Interese

Pontu interese husi Manatutu mak hanesan: Be tudak Cribas no Igreja Laklubar. Munisípiu ne’e rasik, kuñesidu ho selebrasaun anuál ne’ebé mak hala’o iha tempu bo’ek, kuñesidu ho dansa suru bo’ek. Hahan tradisionál mak hanesan Balixaun.

Postu administrativu

  1. Diresaun Delegasaun Territorial BTL, EP

    Kontaktu Naran: Gonçalo Doutel Telefone: 7700 9014

  2. Diresaun Delegasaun Territorial Registo EDTL, EP

    Kontaktu Naran: Francisco Soares Telefone: 7815 4830

  3. Diresaun Delegasaun Territorial Registo Notariado e Conservatoria

    Kontaktu Naran: Flora Maria Xavier Telefone: 7754 6992

  4. Diresaun Delegasaun Territorial Registo Civil

    Kontaktu Naran: Jose dos Reis de Sousa Telefone: 7730 5883

  5. Diresaun Delegasaun Territorial IADE

    Kontaktu Naran: Mario Filomeno Ximenes Telefone: 7700 6443

  6. Diresaun Delegasaun Territorial Seguransa Sivil

    Kontaktu Naran: Antonio Vitorino Fernandesmeno Ximenes Telefone: 7730 5203

Planu annual

Tinan Total proposta orsamentu Anexu
No data

Orsamentu Anual Alokadu

Tinan Orsamentu Alokadu
No data
Membrus

Kunhese membru konselhu sira

Bernardo Lopes
Administrador Munisípiu Manatuto
  • 77326185/77413360
  • blopes@municipio.gov.tl
Eduardo Guterres
SEKRETÁRIO MUNISÍPIO MANATUTO
  • 77259110
  • eduardoguterres89@gmail.com
Bernardo Lopes
Administrador Munisípiu Manatuto
  • 77326185/77413360
  • blopes@municipio.gov.tl
Eduardo Guterres
SEKRETÁRIO MUNISÍPIO MANATUTO
  • 77259110
  • eduardoguterres89@gmail.com
Carlos do Rosario Cabral
Director Servisu Munisípal Finansas
  • 78188013
  • cabralrosario@gmail.com
Antonio Soares da Cunha
Director Servisu Munisípal Planeamento Integrado Dezenvolvimentu (SMPID)
  • 77045683
  • asdcunha@municipio.gov.tl
Rosalia do Espirito Santo da Cruz
Directora Servisu Munisípal Rekursus Humanu
  • 78188013
  • dacruzrosaliarhm@gmail.com

© 2023 Administrasaun Munisípiu Manatuto